ŚWIĘTOSZÓW

 Miejscowość w województwie dolnośląskim, powiecie bolesławieckim, gminie Osiecznica, nad rzeką Kwisa. Wokół rozciągają się Bory Dolnośląskie. W pobliżu przebiega nieczynna linia kolejowa Żagań - Jelenia Góra, przy której ulokowano stację. Pierwotnie piece hutnicze to przetopu rudy darniowej żelaza, od których wzięła się nazwa Neuhammer (Nowa Kuźnia). W 1898 roku w okolicy rozpoczęto tworzenie poligonu wojskowego miejscowość zmienia charakter na militarny. Do 1945 roku ulegała stopniowym rozbudowom i służyła jako zaplecze koszarowe dla szkolonych jednostek. W czasie obu wojen światowych znajdowały się tutaj obozy jenieckie. Jeńcy z okresu I wojny rozbudowywali miasteczko, w czasie II wojny światowej przebywali tutaj jeńcy różnych narodowości, m. in. Polacy, Francuzi, Rosjanie. Najbardziej brutalnie traktowano Rosjan, dla nich utworzono specjalny obóz Stalag VIII E, w którym pierwotnie bytowali oni pod gołym niebem. Łącznie wymordowano tam ponad 20 tysięcy jeńców. Tych, którzy przeżyli rozstrzelali Rosjanie. Miejscowość zajęta przez wojska radzieckie bez walki zimą 1945 roku. Od tego czasu wojskowe miasteczko stało się niedostępne dla Polaków. Rosjanie ulokowali w Świętoszowie sztab 20 Zwienogrodzkiej Dywizji Pancernej wraz z podległymi jednostkami:

- 8, 76, 155 Pułki Czołgów wyposażone w czołgi T - 80;

- 1052, 595 Pułki Artylerii;

- 459 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej;

- 96 Batalion Rozpoznania;

- 206 Batalion Saperów;

- 710 Batalion Łączności;

- 1082, 219, 70 Bataliony Zaopatrzenia i Remontowe.

W skład obiektu Świętoszów wchodziły ponadto poligon wojskowy oraz baza paliw w miejscowości Łozy. Łączna powierzchnia 15 020 hektarów. Miejscowość była jednym z największych skupisk wojsk radzieckich, stacjonowało tutaj około 12 tysięcy żołnierzy. Rosjanie wykorzystywali obiekty zbudowane przez Niemców, dokonali także rozbudowy miejscowości. Funkcjonowały tutaj m. in. 5 hal widowiskowych, hale sportowe, baseny, internaty, urząd pocztowy, oczyszczalnia ścieków, ujęcie wody, areszt, muzeum, elektrownia wodna oraz stacja kolejowa. Dowódcy płk. Astafurow, gen. Wasiliew, gen. Juszkiewicz (ostatni dowódca). W okresie od 1945 d0 1954 roku na terenie byłego Stalagu VIII E funkcjonowało więzienie NKWD o zaostrzonym rygorze. Zamordowano w nim około 200 jeńców rosyjskich, którzy przeżyli obóz koncentracyjny z czasów niemieckich, uznając ich za zdrajców. Ponadto trzymano tam Polaków, Węgrów, Niemców. Obiekt był wykorzystywany przez wojska radzieckie do 1992 roku. W tymże roku rozpoczęto wycofywanie jednostek. Od 5 maja 1992 roku stopniowo przekazywano stronie polskiej kolejne obiekty. Oficjalne przekazanie nastąpiło 18 maja w obecności dowódcy PGWAR w Polsce gen. Wiktora Dubynina oraz Szefa Sztabu Wojska Polskiego gen. broni Tadeusza Wileckiego. Ostatni żołnierze radzieccy opuścili miejscowość 20 lipca 1992 roku. Władze polskie podjęły decyzję o przekazaniu poligonu i garnizonu w ręce wojska. Obecnie stacjonuje tam wchodząca w skład 11 Dywizji Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego 10 Brygada Kawalerii Pancernej im. Stefana Maczka.

Od 1995 roku wieś jest siedzibą sołectwa. W 1993 roku część obiektów (4 dla kresowian, 23 mieszkalne i 74 niezagospodarowane) przekazano w ręce Urzędu Rejonowego w Bolesławcu. Od 1997 roku funkcjonuje szkoła podstawowa i gimnazjum. Ludność 1992 40 osób; 1999 - 998 mieszkańców. Obecnie funkcjonują; sklepy, hala sportowa z sauną, basen, ośrodek sprawności fizycznej, bary, kawiarnie, zakład fryzjerski, elektrownia wodna, oczyszczalnia ścieków, piekarnia, poczta, agencja PKO, hurtownia materiałów budowlanych, posterunek policji, Nadleśnictwo.

Szczegółowy opis obiektów:

- Batalion Łączności zajmował obiekt o powierzchni 1,1 ha.

- Batalion Saperów obszar 5,3 ha.

- Batalion Remontowy 2 ha. Stacja paliw, estakady do remontu pojazdów, myjnia.

- Batalion Zaopatrzenia 1,7 ha. Baza paliw, estakada remontowa.

- Komenda Obrony Przeciwlotniczej 2,1 ha. Magazyn substancji chemicznych, stanowiska do odkażania pojazdów, obok rejon ćwiczeń chemicznych.

- zespół magazynowo - garażowy

- Pułk Artylerii baza paliw, warsztaty, akumulatorownie, myjnie pojazdów, skład amunicji, odpady. Powierzchnia 3,5 ha.

- 155 Pułk Czołgów 1,2 ha, baza paliw, stanowiska obsługi.

- Pułk Artylerii Przeciwlotniczej baza paliw, garaże, warsztaty naprawcze, kotłownia, magazyny paliw 3,6 ha.

- rejon ćwiczeń do pokonywania przeszkód wodnych rzeka Kwisa.

Poniżej kilka zdjęć z miejscowości:

Brama wjazdowa na teren koszar czasy niemieckie

Brama obecnie

Pomnik czołg

Wieża ciśnień

Poniemiecka kamienica

Kamienice w centrum w czasach niemieckich

Klub garnizonowy

Kościół garnizonowy

Leningrad

Odnowiony Leningrad

Szkoła

Schron na terenie dawnych niemieckich koszar

Most na Kwisie

Pomnik przy drodze do Osiecznicy upamiętniający zamordowanych jeńców

Stacja kolejowa

Mapa okolic Świętoszowa:

 

POWRÓT